Podstawowym zadaniem emolientów jest regeneracja naskórka i przywrócenie jego prawidłowej funkcji. Poprzez działanie nawilżające i natłuszczające poprawiają elastyczność skóry, ale i wykazują właściwości przeciwzapalne. Wynikają one głównie z odbudowy naskórka, choć niektóre substancje nawilżające mogą wpływać na obniżenie mediatorów stanu zapalnego. Polepszenie stanu nawilżenia i natłuszczenia skóry ma też niebagatelny wpływ na odczuwanie świądu przez pacjentów. Świąd jest bowiem jednym z bardziej dokuczliwych objawów atopowego zapalenia skóry. Poprzez regularne stosowanie emolientów osoby z AZS odczuwają znaczącą ulgę i podnosi się ich jakość życia.
Cudowna moc emolientów
Zdrowa i zadbana skóra świadczy o dobrostanie organizmu. Jej prawidłowe funkcjonowanie zależy w dużej mierze od właściwej pielęgnacji. Istotną rolę odgrywa odpowiednie nawilżenie warstwy rogowej naskórka i stan płaszcza hydrolipidowego. Warstwa rogowa stanowi bowiem pierwszą barierę przed szkodliwym działaniem środowiska zewnętrznego, w tym różnych czynników drażniących, wahań temperatur, suchego powietrza, wiatru, a także mikroorganizmów.Nazwa emolienty pochodzi z łaciny. Słowo „emolliere” oznacza zmiękczać, co właściwie wyjaśnia funkcję całej gamy preparatów. Emolienty są substancjami do stosowania zewnętrznego. Mają za zadanie przywrócenie i utrzymanie właściwego nawilżenia, natłuszczenia i elastyczności skóry. Zalecane są również w terapii i profilaktyce wielu chorób skóry, w tym atopowym zapaleniu skóry, łuszczycy czy wyprysku kontaktowym.
W skład emolientów wchodzą substancje wykazujące działanie okluzyjne, humektanty oraz substancje syntetyczne i naturalne uzupełniające lipidy. Substancje okluzyjne (m.in. wazelina, parafina, fosfolipidy, kwasy tłuszczowe) nie wchłaniają się lub wchłaniają się w ograniczonym stopniu, tworząc cienką warstwę na powierzchni naskórka zapobiegającą utracie wody z jego głębszych warstw. Stąd znacząco zmniejszają TEWL (przeznaskórkowa utrata wody). Co ciekawe – wazelina, mieszanina nasyconych węglowodorów powstała w procesie destylacji ropy naftowej, redukuje TEWL nawet o 98%, czego nie potrafi żadna inna substancja.
Rolą humektantów jest zaś wiązanie i zatrzymanie wody z otoczenia dzięki właściwościom higroskopijnym. Do tej grupy składników zalicza się przede wszystkim kwas hialuronowy, glikozaminoglikany, alfa-hydroksykwasy (AHA), glicerol, glikole, nienasycone kwasy tłuszczowe i mocznik. Część z tych substancji stanowi składową NMF (naturalny czynnik nawilżający). Humektanty są nieokluzyjnymi substancjami nawilżającymi, a zatem nie wykazują działania komedogennego, przez co można je bezpiecznie stosować w terapii pomocniczej w trądziku pospolitym. Jednym z najskuteczniejszych humektantów jest gliceryna (glicerol), której zawartość w preparatach waha się między 2 a 10%. Popularną substancją nawilżającą jest również mocznik, który w większych stężeniach (powyżej 10%) wykazuje także działanie keratolityczne.
Kolejną szeroką grupą związków zawartych w emolientach są substancje mające na celu rekonstrukcję lipidów naskórka. Wśród nich należy wymienić: trójglicerydy, ceramidy, cholesterol, kwas linolowy i linolenowy, oleje roślinne jak oleje z kiełków pszenicy, lnu, migdałów, orzechów makadamia i inne. Wiele preparatów ma strukturę analogiczną do lipidów naskórka, dzięki czemu możliwe jest uzupełnienie brakujących składników.